Rentestijging stuwt dekkingsgraden omhoog
- Rentestijging zorgt voor flinke stijging dekkingsgraad
- Wtp: ruzie ligt op de loer
Rotterdam, 2 oktober 2023 - De indicatieve* gemiddelde dekkingsgraad van de Nederlandse pensioenfondsen is ondanks slechte aandelenrendementen gestegen naar 123% in september. De stijging wordt veroorzaakt door de aanhoudende rentestijging. Dat blijkt uit de Pensioenthermometer van Aon, wereldwijd dienstverlener op het gebied van risico-, pensioen- en gezondheidsoplossingen, die dagelijks de hoogte van de gemiddelde dekkingsgraad bijhoudt.
De indicatieve beleidsdekkingsgraad, gebaseerd op de gemiddelde dekkingsgraad van de afgelopen twaalf maanden, steeg in september naar 121%.
Daling totale portefeuille
De portefeuille is in september flink gedaald. De maand werd gedomineerd door oplopende rente en stijgende olieprijzen. De kapitaalmarktrente begint op te lopen nu de inflatie maar langzaam afneemt. Zo staat olie voor het eerst sinds het begin van het jaar boven de 90 dollar per vat, nadat Saoedi-Arabië en Rusland hun productie- en exportverlagingen tot het einde van het jaar hadden verlengd.
De Amerikaanse inflatie steeg meer dan verwacht. De Amerikaanse consumentenprijsindex (CPI) op jaarbasis steeg in augustus met 3,7% ten opzichte van de 3,2% in juli en is iets hoger dan verwacht. De hogere prijsdruk werd gedreven door stijgende brandstof- en huisvestingskosten. De kern-CPI, exclusief voedsel- en energiekosten, daalde verder tot 4,3% op jaarbasis. De Amerikaanse Federal Reserve (Fed) hield zijn beleidsrente onveranderd op 5,25%-5,5%. De leden voorzien dit jaar echter een verdere verhoging met een kwart punt en verwachten dat de rente voorlopig langer hoog blijft.
De Europese Centrale Bank (ECB) verhoogde haar rente wel met 25 basispunten tot 4,0%. Dit renteniveau wordt in de Eurozone ook voorlopig aangehouden om de inflatie terug te brengen tot de doelstelling van 2%.
De ECB verhoogde haar totale inflatieverwachtingen van 5,4% naar 5,6% dit jaar, van 3,0% naar 3,2% in 2024, maar verlaagde in 2025 van 2,2% naar 2,1%. Het verlaagde ook haar economische groeiprognose van 0,9% naar 0,7% in 2023 en van 1,5% naar 1,0% in 2024.
De Chinese centrale bank probeerde door kapitaalreserves bij banken te verruimen de liquiditeit en het economisch herstel te stimuleren.
Aandelen van ontwikkelde landen daalden met ongeveer 2,6% en aandelen van opkomende landen met 0,2%. Het zwakke sentiment op de aandelenmarkten en oplopende rente zorgden voor een 3,3% daling van het beursgenoteerde vastgoed. Het langer hoog blijven van de rente zorgde voor het oplopen van de lange rente waardoor de vastrentende portefeuille met ongeveer 9% daalde. De meer risicovolle obligaties daalden in waarde zoals credits (-0,9%), high yield (-1,2%) en emerging markets hard currency (-3,2%). Het totale rendement van de portefeuille daalde deze maand met ongeveer 5%.
Swaprente gestegen, verplichtingen gedaald
Per saldo steeg in een maand tijd de risicovrije rente over de eerste veertig jaar met gemiddeld 36 basispunten. De waarde van de verplichtingen nam hierdoor af met bijna 7%.
Ruzie ligt op de loer
Inmiddels tekent het landschap voor wat betreft de Wtp zich steeds verder af. Fondsen maken duidelijk wanneer ze overgaan en onder welke voorwaarden. Het jaar 2026 blijkt het meest populair. Nu die richtingen helder worden, èn fondsen er financieel wat beter voorstaan, begint aan veel tafels de discussie over de verdeling van de buffers. Bij veel sociale partners hebben zich inmiddels ook de verenigingen van gepensioneerden gemeld om het hoorrecht op het transitieplan uit te oefenen. Alle partijen vinden dat zij recht hebben op de buffers. De werkgevers voor de compensatie van de afschaffing van de doorsneepremie en de gepensioneerden voor het gemis aan indexatie. "Uiteindelijk moet er sprake zijn van een evenwichtige transitie", zegt Frank Driessen, CEO Wealth Solutions, Aon Nederland. "Dat betekent dat er voor alle partijen wat in moet zitten. Realiseer je ook dat bij niet overgaan de buffers niet uitgedeeld worden, dus dat je er met elkaar uit moet komen. Ruzie ligt op de loer. Verplaats je eens in de andere partij en formuleer waaraan de uitkomst moet voldoen. Dit kan helpen om begrip voor elkaars standpunten te krijgen. Voor adviseurs is dit een uitdagende tijd. Als goede adviseur moet je dit soort discussies in goede banen kunnen leiden."
Evenwichtigheid
Zowel sociale partners moeten in het transitieplan de evenwichtigheid van de transitie beoordelen, als het pensioenfonds dat, dat bij de opdrachtaanvaarding moet doen. Het verantwoordingsorgaan moet hier ook naar kijken. Evenwichtigheid is een thema, waar alle partijen naar moeten kijken en hoe doe je dat op een objectieve manier? "Wij adviseren om van tevoren na te denken over een normenkader", zegt Driessen. "Op die manier kun je de besluitvorming objectiveren en is voor diverse partijen vooraf duidelijk hoe een en ander beoordeeld zal worden."
Transitieplan
Inmiddels is het eerste transitieplan publiek bekend, namelijk het transitieplan van de CAO-partijen van BPF Vervoer. Daarnaast heeft DNB het invaarsjabloon gepubliceerd dat fondsen in moeten dienen voor de transitie. Dit geeft idee bij en richting voor wat er allemaal bij deze transitie komt kijken. Uitvoerders publiceren routeboekjes over de overgang naar het nieuwe contract. Duidelijk wordt dat er het nodige komt kijken bij de transitie en specifiek bij het vullen van het transitieplan. De deadline hiervoor is 1 januari 2025. Rekening houdend met hoorrecht, achterbanraadplegingen, betekent dat, dat er de komende maanden veel moet gebeuren bij de sociale partners. "De druk op de sector is onverminderd groot", zegt Driessen. "De uitdaging is om snelheid niet ten koste te laten gaan van de zorgvuldigheid. Het is daarom van belang om voldoende capaciteit vrij te maken en de risico's in beeld te brengen."
* Aon houdt op dagbasis de dekkingsgraad bij van het geschatte gemiddelde Nederlandse pensioenfonds. Zowel de beleggingsrendementen als de rentetermijnstructuur worden op dagbasis aangepast aan de ontwikkelingen op de financiële markten. Ook geven wij de benodigde dekkingsgraad weer. Samen zegt dit iets over de kwaliteit van de financiële positie van het gemiddelde fonds. Dit geeft een goede indicatie van de ontwikkelingen bij de pensioenfondsen in Nederland. De samenstelling van de pensioenfondsen in Nederland is heel divers. Van hele grote fondsen als het ABP en Pensioenfonds Zorg en Welzijn tot kleine pensioenfondsen met soms maar enkele deelnemers. Aon heeft de samenstelling van het gemiddelde pensioenfonds gebaseerd op door De Nederlandsche Bank (DNB) en andere partijen gepubliceerde karakteristieken. Hier zit een vertraging in, omdat de statistieken altijd een maand achter lopen. De gemiddelde dekkingsgraad van Aon betreft een inschatting van de gemiddelde dekkingsgraad van de Nederlandse pensioenfondsen. Wij gebruiken een prognosemodel. De werkelijke gemiddelde dekkingsgraad kan en zal afwijken van deze inschatting. Voor de werkelijke gemiddelde dekkingsgraad verwijzen wij naar de statistieken van DNB.