Hoe maken pensioenfondsen van hun risicomanagement een doorlopend proces?
Risicomanagement heeft een duidelijke plek binnen ieder pensioenfonds. Toch lukt het veel, vooral kleinere fondsen nog niet om hier een doorlopend proces van te maken. Hoewel IORP II duidelijke richtingen geeft wat er qua governance ingericht moet zijn binnen het fonds, geeft het tegelijkertijd onvoldoende richting hoe je dit efficiënt en effectief in kunt richten. Hoe kunnen fondsen het risicomanagementproces dan wel pragmatisch inrichten en ervoor zorgen dat ze niet met allerlei ‘compliance-rompslomp’ bezig zijn?
De sleutelfunctie risicobeheer
De IORP II-wetgeving spreekt van de vervuller en de houder van de sleutelfunctie risicobeheer. De houder van de sleutelfunctie risicobeheer heeft de verantwoordelijkheid om de kwaliteit (waaronder de volledigheid, tijdigheid, objectiviteit en afwegingen) van het risicomanagementproces te waarborgen. Maar op basis van welke informatie kan de houder van de sleutelfunctie zijn of haar oordeel geven? Welke samenwerkingen zijn daarvoor nodig? Welke verantwoordelijkheden liggen in de eerste, tweede en derde lijn? En wat is dan de verantwoordelijkheid van de vervuller van het risicobeheer?
Heeft uw fonds wel echt voldoende gedaan?
De meeste pensioenfondsen hebben de afgelopen jaren veel tijd, energie en geld gestoken in het onderwerp risicomanagement en kunnen deze vragen grotendeels beantwoorden. Er is een integrale risicoanalyse uitgevoerd, een risicomanager aangesteld en periodiek komt het risicoprofiel ter sprake binnen de bestuursvergaderingen en of commissies. Bovendien wordt in het jaarverslag uitgebreid gecommuniceerd over de risico’s.
Voor kleinere fondsen is dit vaak lastiger. Zij beschikken veelal over een minder groot team dat hen administratief en procesmatig kan ondersteunen. Bij zowel grote als kleine fondsen is er behoefte aan inzicht in de rapportagelijn. Hoe kan worden ge-escaleert, hoe zorgt een fonds ervoor dat er een consistente structuur is en hoe zorg je ervoor dat risicomanagement 'on top of mind' blijft?
'Het continu levend houden van het risicomanagementproces'
Mark Braam, senior consultant risicomanagement bij Aon, begeleidt verschillende pensioenfondsen en ziet dat de toegevoegde waarde van risicomanagement juist zit in het continu levend houden van het risicomanagementproces: "De afgelopen jaren zijn veel fondsen van een meer ad-hoc risicomanagementproces gegroeid naar een meer volwassen en in de organisatie geborgd risicomanagementproces. Risicomanagement op een juiste manier borgen is voor een professionele organisatie als een pensioenfonds onontbeerlijk. Fondsen hebben per slot van rekening de beschikking en sturing over een grote som geld die uiteindelijk op een correcte manier bij de deelnemers terecht moet komen."
Risicomanagement begint bij doelstellingen
Iedere bestuurder weet: ondernemen is risico’s nemen. Risicomanagement helpt de organisatie de risico’s bewust te nemen en op die wijze de voorspelbaarheid van het halen van de doelen te vergroten. Volwassen risicomanagement begint daarom volgens Mark bij het duidelijk formuleren van de fondsdoelstellingen: "Vanuit die doelstelling moet vervolgens in kaart worden gebracht welke processen (en dienstverleners) gemoeid zijn bij het behalen van deze doelstellingen. Wanneer dit is gedaan, moet vervolgens inzichtelijk gemaakt worden wat binnen deze doelstellingen en processen de risico’s zijn die de doelstellingen van het fonds negatief kunnen beïnvloeden."
Toch hoeven de doelstellingen van het fonds (bijvoorbeeld: foutloze administratie) niet naadloos aan te sluiten op de doelstellingen van de uitvoerders (kosten-efficiënte uitvoering): "Vanuit deze risico’s moet worden bepaald welke beheersmaatregelen het fonds verwacht die het risico voor het fonds zullen mitigeren. Risicomanagement is pas volwaardig wanneer het fonds vanuit de eerste lijn kan bepalen of het fonds doet wat het belooft. Door actief te toetsen of het fonds de beheersmaatregelen uitvoert én het betreffende risico afdekt."
Concrete aanpak van het risicomanagement van uw pensioenfonds
Bent u benieuwd welke stappen u kunt zetten om het risicomanagement van uw pensioenfonds naar een hoger niveau te brengen? Via de informatie op onderstaande pagina’s ondersteunen we u bij verschillende vraagstukken.
Stappenplan: Van start met volwassen risicomanagement >
Het onderwerp risicomanagement levend houden binnen uw pensioenfonds >
Als pensioenfonds meer waarde halen uit de verplichte ERB >